منبع: نقطه نظر » حکومت اسلامی 1
بسمه تعالی
نظریه‌های حکومت اسلامی در بین شیعه
مقدمه
یکی از بحث انگیزترین مسائل امروز دانشگاه‌های کشور که از جنبه‌های بسیار حائز اهمیت است مسئله انواع و یا به عبارتی اشکال حکومت در طول تاریخ و بهترین آنها بوده است. ضرورت وجود چنین مسئله‌ای ناگفته پیداست و ضرورتی برای بحث در مورد آن احساس نمی‌شود.
درباره انواع حکومت تا کنون مباحث زیادی مطرح شده و کتابهای بسیاری نگاشته و در اغلب کلاسهای به نوعی سیاسی اجتماعی حقوقی و ... از آن بحث شده است. آنچه ما به دنبال تبیین آن در این مقاله هستیم مسئله دولت در اسلام است آن هم از دیدگاه علمای شیعه و اینکه آیا بین اشکال موجود شکلی وجود دارد که حقیقتا حکومت اسلامی باشد. منظور از کلمه حقیقتا این است که آیا خود اسلام ناب محمدی به خودی خود شکلی از حکومت را ایجاب می‌کند یا خیر. آیا حقیقتی در زمینه حکومت اسلامی قابل بررسی است یا اینکه هر یک از اشکال حکومت به نوعی دارای محاسن و معایب خویش می‌باشند و بسته به شرایط زمان و مکان هر یک می‌توانند برای پیشبرد اهداف اسلام راهبردی و کارآمد باشند. بر اساس نظر دوم حکومت جمهوری اسلامی نیز یکی از انواع حکومت است که در حال حاضر در جامعه اسلامی حکمفرماست و لزوما بهترین شکل حکومت نیست. چه بسا در آینده حکومت بهتری ایجاد شود و چه بسا حکومتهای پیشین در جامعه اسلامی مزیتهایی نسبت به جمهوری اسلامی داشته‌اند. البته با ادای این جملات نمی‌خواهم مخاطبان محترم را دچار پیش داوری سازم و با به کار گرفتن احساسات مخالفت با این نظر را در اذهان تثبیت سازم. لذا بحث را به صورت علمی و عقلی پیش می‌گیریم و مستند به کتب و نظریات دانشمندان و فقهای شیعه.
در مجموع در هر دو فرض فوق به هر حال اشکال مختلفی از دولت اسلامی در نظریات علمای شیعه دیده می‌شود که بررسی تک‌تک و جزء به جزء آنها ما را یاری خواهد کرد تا یکی از دو نظریه فوق را بپذیریم. این سیر بحث به امید الهی در تثبیت پایه‌های اعتقادی مخاطبان محترم در زمینه سیاست اسلامی مفید خواهد بود و امیدوارم کمکی باشد تا در برخورد با شبهات مختلف راهگشا و راهنمای ما باشد.
منشا این بحث در ذهن من کلاس درس حقوق بشر در اسلام جناب آقای دکتر نوبهار استاد دانشگاه شهید بهشتی می‌باشد. لذا محور این مقاله بر اساس صحبتها و جزوات ایشان است و انشاء الله بر خلاف ایشان به بسط و بررسی جزئیات تک‌تک نظریات در آینده خواهیم پرداخت. آنچه ایشان از کتاب نظریه‌های دولت در اسلام نوشته دکتر محسن کدیور استخراج کرده‌اند 9 شکل از حکومت اسلامی در نظریات شیعه است که به نظر ایشان هر یک از این 9 نظریه در حد خود قابل بحث و بررسی است و در شرایط خاص زمانی و مکانی بهترین نوع به حساب می‌آید. درحالیکه بر خلاف ایشان من معتقد به سیر تکمیلی این اشکال در طول تاریخ و حتی در برخی موارد تقیه معتقدین به این اشکال می‌باشم.
این 9 شکل دولت اسلامی در دیدگاه شیعه عبارتند از:
1- سلطنت مشروعه: میرزای قمی صاحب کتاب قوانین الاصول و مرحوم سید کشفی از شاگردان بحرالعلوم و همچنین شیخ عبدالکریم حائری یزدی از قائلین به این نظریه هستند که در زمان حیات علامه مجلسی وحکومت صفویان به تحقق پیوست.
2- دولت مشروطه: برگرفته از نظریات میرزا محمد حسین نائینی در کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله.
3- دولت انتخابی اسلامی: نظر مرحوم محمد جواد مغنیه در کتاب الخمینی و الدوله الاسلامیه.
4- خلافت مردم با نظارت فقها: برگرفته از نظریات شهید صدر.
5- وکالت مالکان شخصی مشاع: نظر دکتر شیخ مهدی حائری یزدی فرزند آیت الله حائری در کتاب حکمت و حکومت.
6- ولایت انتخابی مقیده فقیهان: یک نوع برداشت از آنچه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است.
7- ولایت انتصابی شورای فقها: جزء نظریات آیت الله سید محمد شیرازی که در قانون اساسی سال 58 جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده بود و امروزه تحت عنوان شورای رهبری از آن یاد می‌شود.
8- ولایت انتصابی عامه فقها: آنچه از نظر برخی در جمهوری اسلامی و در قانون اساسی جاری است.
9- ولایت انتصابی مطلقه فقها: آنچه از آن تحت عنوان ولایت مطلقه فقیه یاد می‌کنیم و برداشت دیگری است از قانون اساسی.
در ادامه این بحث ما را همراهی کنید...
منتظر نظرات شما نیز هستیم...
1
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر