۱۳۸۹ خرداد ۲۷, پنجشنبه

فؤاد سزگین، کشف آمریکا و نگارش های خطی عربی… « کُنج ملال….

انتقالی از وبلاگ دیگرم که فیلتر شده است
فؤاد سزگین، کشف آمریکا و نگارش های خطی عربی… « کُنج ملال….

فؤاد سزگین، کشف آمریکا و نگارش های خطی عربی…

Quantcast
Fuat Sezgin

: به بهانه ی بحث جنجال برانگیزش در باب کشف آمریکا که ذیلا نقل می شود

یک: كاشفان آمريكا، مسلمانان يا كريستف كلمب؟

به دنبال تحقيقات گذشته بيان مي‌شد که «کريستوف کولمب» قاره آمريکا را کشف کرد اما امروز برخي پژوهش‌ها و بازگشت به تاريخ و جغرافيا، حاكي از آن است که عرب‌ها و مسلمانان قبل از «کريستوف کولمب» به آمريکا رسيدند.
به گزارش مهر، پروفسور فؤاد سزگين شب گذشته طي سخنراني خود در مراسمي که از سوي مؤسسه پژوهشي ميراث مکتوب، به منظور گراميداشت وي برگزار شد، اعلام کرد : تاريخ نشان مي دهد مسلمانان اولين کساني بودند که به اقيانوس آرام رسيدند و نقشه آن را قبل از اسپانيايي‌ها و پرتغالي‌ها کشيدند.
وي با اشاره به تاريخ گذشته ياد آور شد : پادشاهان و حکام چيني ناوگان‌هايي را تنظيم کردند و در قرن 15 ميلادي به کشورهاي اطراف اقيانوس هند فرستادند تا با آنها روابط ديپلماتيک برقرار کنند يا از آنها جزيه بگيرند. همه اين حوادث، روابط و تنايج در کتاب‌هاي چيني با دقت آورده شده است و حادثه اي در تاريخ اسلامي نيست که بدون ياد و اثر باشد، زيرا رهبر اين گروه مسلمان بوده است.
سزگين افزود: کافن منزيس مؤلف انگليسي به يقين مي رسد که فعاليت‌هاي ناوگان‌هاي مذکور به مناطق اقيانوس آرام منتهي نشد بلکه آنها با مرور زمان از آن تجاوز کردند و به اقيانوس اطلس رسيدند.
سزگين يادآور شد: مسلمانان جغرافيا و رياضي را پايه‌گذاري کردند و رشته اي مستقل از علوم و جغرافيا را در قرن چهارم هجري به سطحي رساندند که اروپا تا قرن 19 ميلادي از آن هيچ اطلاعي نداشت و نقشه اي را که اروپائيان کشيدند جز تقليد چيزي نبوده است. مهمترين دليلي که سبب انتساب نقشه به جهان اسلام مي شود اهتمام آنها به درجات، طول، عرض و ايجاد راه‌هاي جديد براي خروج از قاره‌ها و درياها است که مي‌توانستند درجات طول و عرض را به درستي قياس کنند.
فؤاد سزگين قبل از کريستوف کولمب به پراکندگي مسلمانان در درياهاي جهان اشاره کرد و گفت: در قرن اول هجري در شهر «کانتون» چين بود که عده اي بسيار زياد اسلام آورده و مسلمان شدند؛ در اواخر قرن سوم هجري کشتي‌هايي در نزديکي بصره ساخته شد تا کالاهاي تجاري را از شهر ماسه در مغرب به چين ببرند. آنها در راه درجات عرضي را با چوبهاي اسطرلاب که آن زمان معيار قياس عرض بود، اندازه‌گيري مي کردند.
«فرا ماورو» نقشه کش ماهر ايتاليايي به دستور پادشاه پرتغال در قرن 15 ميلادي نقشه جهان را کشيد که در ترسيم نقشه خود از عناصر عربي استفاده کرده بود.
وي افزود: از مهمترين نقشه‌هايي که از دريانوردان عثماني باقي مانده متعلق به «بيري رئيس» دريانورد ماهر است که در قرن 20 در استانبول کشف شد و فکر کردند که اين نقشه از آن کولمب است که به دست عثمانيها رسيده، در حاليکه اين نقشه بسيار دقيق بوده و طول و عرضها را با دقتي شگفت‌آور بر اساس رياضيات دقيق نشان داده بود اما در بيانات و نقشه‌هاي کولمب بسيار اشکال و اشتباه وجود داشت.
سزگين گفت: در اخبار آمده است که کولمب رهبر کشتي‌ها را براي دو بار با نقشه به برخي از جزيره‌ها مي فرستاد و از آنها مي خواست که به جاهايي که در نقشه آورده شده است بروند. حتي در سفرنامه وي ذکر شده است که او به جزيره که رسيد ساکنان آن ياد آور مي شدند که قبل از آنها کشتي ديگري به آنجا رسيده است و حتي خود وي يادآور مي شود که در سفر اولش کشتيهاي بزرگي را با دريانوردان ماهر ديده است و دريانوردان عثماني هم ذکر مي کنند که پس از آنها فکر سفر به ذهن کولمب رسيد و او پس از آنها سفر کرد.
وي با اشاره به اين‌که برخي از شرق‌شناسان در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيدند که کولمب با در دست داشتن نقشه قديمي به اقيانوس آرام رسيد و مي‌خواست با اين نقشه به جزاير ديگري که در نقشه بود از جمله جزاير کوبا، آنتيلا و‌هاييتي دست يابد، گفت: نقشه اصلي که کولمب از آن استفاده مي کرد توسط عالمي ايتاليايي به نام «پاول توسکانلي» به دست وي رسيد. مورخ پرتغالي «جالو ائو» در تاريح اکتشافات ذکر مي کند که پادشاه پرتغال «امير دوم بيدرو» با نقشه ترسيم شده در قرن 15 به جنوب آمريکا که بعدها «ماژلان» ناميده مي‌شود سفر مي‌کند و همچنين مورخ ديگر به نام «آنتونيو بيجافيتا» يادآور مي‌شود که در قرن 16 با همين نقشه بر اساس ترسيمات نقشه به ماژلان در جنوب آمريکا سفر مي‌کنند.
سزگين افزود: ترديدي نيست نقشه اي که نقشه کشان اسپانيايي، پرتغالي و ايتاليايي کشيده اند از نظر مقياس درجات و طول و عرضها بسيار اشکال دارد، آنچه که مسلم است اين است که نقشه‌اي که از درجات و طول وعرضهاي دقيق کشيده شده است به اصل عربي آن برمي گردد و نشان مي دهد که مسمانان تنها قادر به استفاده از درجات و طول و عرض دقيق در دنيا بودند و دريا نوردان عرب و مسلمان کساني بودند که اقيانوس هند را به سهولت و آساني طي کردند و به ديگر اقيانوس‌ها رسيدند.
اما نقشه‌اي که کولمب با برادرش به درخواست پادشاه اسپانيا در سال 1503 ( قرن 16) کشيد در آن نوشته است که ما مديون اسپانياييها و پرتغاليهايي هستيم که به امر و دستور حکامشان با تمايل دريانوردان ماهر به منظور رسيدن به قاره‌ها و درياها توسط اخبار و نقشه‌هايي که از جهان اسلام به دست آنها رسيد به شناخت قاره‌ها نايل شدند و قاره‌اي که بعدها آمريکا ناميده شد را کشف کردند.
فؤاد سزگين 1924 در ترکيه متولد شده است، به مطالعات شرقي در دانشگاه استانبول پرداخت، وي ليسانس، فوق ليسانس و دکتراي خود را در رشته علوم اسلامي و مطالعات ايراني را اخذ کرده است
.

دو. خلاصه و پی دی اف کامل مقاله به آلمانی، انگلیسی، ترکی و عربی

Beitrag von Professor Dr. Fuat Sezgin

Band XIII der Geschichte des Arabischen Schrifttums, der den Autoren der mathematischen Geographie und Kartographie gewidmet ist, befindet sich im Druck. Der Vorabdruck aus der Einleitung behandelt auch die Frage einer eventuellen Entdeckung Amerikas durch arabische bzw. muslimische Seefahrer vor Kolumbus. Um dem interessierten Leser die Möglichkeit zu bieten, den betreffenden Text zu diesem Thema, welches neuerdings im Zusammenhang mit den chinesischen Flottenepeditionen des frühen 15. Jahrhunderts in mißverständlicher und verzerrter Form erneut in eine breitere Diskussion gekommen ist, vorab zu lesen, bieten wir hier den betreffenden Text als “download” an.
Klicken Sie hier für eine PDF-Datei in deutsch (5 MB mit Illustrationen). Kleinere Datei (stark komprimierte Bilder, 1,4 MB)

Contribution by Professor Dr. Fuat Sezgin

In the 13th volume of the Geschichte des Arabischen Schrifttums (in print) the question of a possible discovery of America by Arab resp. Muslim seafarers prior to Columbus has been treated. In order to make this text (concerning a matter which has recently once more caused widespread attention and has been discussed in a misleading and ill informed manner in the context of early 15th cent. Chinese naval expeditions) immediately accessible to the interested public we offer PDF-files of the relevant excerpt and related lectures for download.
Please klick here for an English translation (PDF, 4.62 MB incl. illustrations). Smaller file (1.2 MB, low res.)

Amerika´nin müslümanlar tarafindan Kristof Kolomb öncesi kesfi

Professör Dr. Fuar Sezgin´in Istanbul Teknik Üniversitesinde 14 Nisan 2006 verilmis konferansi tiklayiniz: PDF, 3.6 MB. Smaller file (0.8 MB, low res.)
arabtext




سه. سزگین در ویکی پدیا

Mark Wikipedia Button Small.png
Fuat Sezgin (* 24 October 1924 in Bitlis) is the leading authority on the history of Arabic-Islamic science. He is the founder and director of the Institute of the History of the Arab Islamic Sciences of the Johann Wolfgang Goethe University in Frankfurt.[1] Sezgin obtained his PhD from Istanbul University under the famous German orientalist Hellmut Ritter in 1954. His thesis titled “Buhari’nin Kaynaklari” (The Sources of Al-Bukhari) showed that, contrary to the common belief among European orientalists, Al-Bukhari‘s edition of Hadith collection was based on the written resources dating back to the 7th century as well as the oral history. Sezgin moved to Germany in 1961 and started working as a visiting professor at the University of Frankfurt. Sezgin was appointed professor at the university in 1965. His research at Frankfurt focused on Islam’s Golden Age of Science. In 1983, Sezgin established the Institute of the History of the Arab Islamic Sciences.Today the Institute houses the most comprehensive collection of texts on the history of Arabic-Islamic science in the world. Sezgin also founded a unique museum within the institute, bringing together more than 800 replicas of historical scientific instruments, tools and maps, mostly belonging to the Golden Age of Islamic science. [2] Fuat Sezgin is the author and editor of numerous publications. [3] Among many others, his 13-volume work Geschichte des Arabischen Schrifttums is the cornerstone reference on the history of science and technology in the Islamic world. Sezgin is recipient several awards, including King Faisal Prize of Islamic Studies [4] and The Great Medal for Distinguished Service of Federal Republic of Germany. He is member of the Turkish Academy of Sciences [5], Academy of the Kingdom of Morocco, and academies of Arabic Language in Cairo, Damascus and Baghdad.

References

چهار.تاریخ نگارش های عربی

هنرور: ایشان کتاب “تاریخ ادب عربی” بروکلمان را که یک فهرست واره ی مهم نسخه ی خطی است، تکمیل نموده اند که به نحو مطلوبی تحت عنوان “تاریخ نگارش های عربی” منتشر شده و قابل دسترس است. اهل فن در نسخه پژوهی از ترکیب این دو کتاب نهایت استفاده را می برند. ضمنا ایشان نشریه ی وزینی در زمینه ی نسخه پژوهی و تراث در آلمان منتشر می کنند که همکاری با آن نیز آسان تر از راه یافتن به نشریات مشابه است، چون اساسا ایشان انسانی پذیرا و جویا نسبت به عموم محققین است.
هنرور: ایشان کتاب “تاریخ ادب عربی” بروکلمان را که یک فهرست واره ی مهم نسخه ی خطی است، تکمیل نموده اند که به نحو مطلوبی تحت عنوان “تاریخ نگارش های عربی” منتشر شده و قابل دسترس است. اهل فن در نسخه پژوهی از ترکیب این دو کتاب نهایت استفاده را می برند. ضمنا ایشان نشریه ی وزینی در زمینه ی نسخه پژوهی و تراث در آلمان منتشر می کنند که همکاری با آن نیز آسان تر از راه یافتن به نشریات مشابه است، چون اساسا ایشان انسانی پذیرا و جویا نسبت به عموم محققین است.
در این راستا مقاله های استاد دکتر آذرشب و مقاله ی سرویراستار نسخه ی فارسی آن ذیلا نقل می شود:

مروري گذرا بر نگارش تاريخ ادبيات عرب

به قلم استاد دکتر محمد علی آذرشب
نگارش اجتار ادبا و شعرا همراه با ارائه نمونه اي از شعر يا نثر آنان و احيانا نظرات نقدي و تطبيعي بين آثار ادبي، سابقه أي ديرينه در ادبيات عرب دارد.
ابو الفرج اصفهاني (٣٥٦ – ٣٨٤هـ) در كتاب خود “الاغاني” به معرفي ادبا و شعراي عرب از عصر جاهلي تا زمان خود پرداخته است. اين راه را ثعالبي نيشابوري (وفات ٤٢٩هـ) در كتاب “تيمية الدهر” ادامه داده سپس بر همين منوال با خرزي (وفات ٤٦٧هـ) كتاب خود “دمية القصر” را تاليف كرده اند.
كتابهاي ديگري نيز در باره اخبار ادب مانند “الكامل” مبرد (وفات ٢٨٥) و “العقد الفريد” ابن عبد ربه و “معجم الادباء” ياقوت (وفات ٦٢٦هـ) و “طبقات الشعراء” ابن المعتز (وفات ٢٩٦هـ)، و “طبقات فحول الشعراء” ابن سلام (وفات ٢٣١هـ) و “الشعر والشعراء” ابن قتيبه، (وفات ٢٧٦هـ) كه حاوي اخبار ومتون ونظرات نقدي است، نيز نوشته شده است.
اين كتابها را نمي توان بعنوان كتب “تاريخ ادبيات” بمعناي معاصر شمرد، ولي سرچشمه وماده كليه كتب تاريخ ادبيات بحساب مي آيند.
تاريخ ادبيات عرب بمعناي امروزي آن در وهله اول توسط خاورشناسان تدوين شده است. اولين اقدام كننده به اين مهم خاورشناسي اتريش جوزيف بورجشتال
Joseph von Hommer Purgstall (١٨٥٦ – ١٧٧٤م) مؤسس آكاديمي علوم وين است، كه از پركارترين خاورشناسان اروپائيست، ومتون عربي قديم فراواني تحقيق ترجمه و منتشر ساخته است، و كتاب مبسوطي در تاريخ ادبيات عرب در هفت جلد از عصر جاهلي تا عصر عثماني به زبان آلماني تاليف با نمونه هايي از آثار ادبي آنان آمده است. اين خاورشناسي به ادبيات بمعناي آلماني آن كه شامل كليه ثمرات انديشه انسانيست نگاه كرده و براساس آن تاريخ ادبيات عرب نوشته است.
با اينكه بورجشتال بعنوان پيشتاز نگارش بديع ادبيات عرب بشمار مي رود، ولي كتاب وي حاوي اشتباهات فراواني است بهمين جهت پس از چندي ارزش علمي خودرا از دست داده است.
دومين تاليف در تاريخ ادبيات عرب توسط يك خاروشناس اتريشي ديگري بنام الفريد فون كريمر Alfred von Kremer (١٨٨٩ – ١٨٢٨) صورت گرفته است. اين خاورشناس پس از گذراندن دوره تحصيل در دانشگاه وين بعنوان دپلمات كشورش به مصر و لبنان اعزام شد. تعدادي از نسخه هاي خطي را تحقيق نموده و كتابي تحت عنوان: “تاريخ تمدّن شرق در سايه خلفا” در دو جلد (وين ١٨٧٧) نگاشته است. مفهوم تمدن دراين كتاب به مفهوم ادبيات نزد بورجشتال نزديك است. على رغم حجم كوچك اين تاليف نسبت به تاليف بورجشتال، ولي از دقّت و استحكام بيشتري برخوردار است.
سپس به خاورشناس انگليسي بنام ف. آربثنون F. Arbuthnut (١٨٨٩ – ١٨٢٨) بوده است، تاريخ ادبيات را به همان سبك آلماني يار شده نوشته است كه حاوي تاريخ فرهنگ اسلامي به صورت مختصر همراه با شرح مفصلي درباره مرجع شناسي و ذكر نسخه هاي خطي در هر موضوع و جاي وجود اين نسخه است.
اين كتاب بعلّت اشتباهات كتبشناس آن مورد انتقاد قرارگرفته است، ولي اساس ديگر تاليفات بعدي در اين زمينه بحساب مي آيد.
آقاي فؤاد سزگين در موسوعه پربار او تحت عنوان “تاريخ التراث العربي” كار بروكلمان را با اضافات و تحقيقات فراوان و تصحيح دقيق تكميل نموده است، كه نخست به زبان آلماني منتشر شده سپس به زبان عربي ترجمه گرديده است، كتابخانه آية الله العظمي مرعشي نجفي در قم مجددا با چاپ افست منتشر ساخته است.
نخستين مؤلفي كه از بروكلمان پيروي كرده است خاورشناس فرانساوي كليمان هوار Clemant Huart (١٩٢٧ – ١٨٥٤) كه كتابي تحت عنوان “ادبيات عرب” (پاريس ١٩٠٢) تاليف نموده است. اين خاورشناس كه در سفارتخانه هاي فرانسه در كشورهاي متعدد عربي فعاليت داشته است، در اين كتاب و كتاب ديگرش در باره تاريخ عرب (باريس ١٩١٣ – ١٩١٢) عرب را مورد حمله خصمانه خود قرارداده است. همين كارا يك خاورشناس ديگري از اهل ايتاليا بنام بيتزي Italo Pizzi (١٩٢٠ – ٨٤٩) در كتاب خود “ادبيات عرب” (ميلان ١٩٠٣) انجام داده است.
حركت خاورشناسان در اين وادي فزوني يافت بعنوان مثال: رينولد نيكلسون Reynold Nickolson (١٩٤٥ – ١٨٦٨) كتابي در لندن بعنوان تاريخ ادبيات عرب. به چاپ رساند سپس هاملتون گيب كتاب مختصر ولي مهم تحت عنوان: “مدخل به ادبيات عرب” (١٩٢٦) منتشر ساخت.
جهان عرب در پيروي از كار خاورشناسان دست به تاليفات كه اغلب آنها جنبه آموزشي در مدارس داشته است، زدند، مهمترين آنها بترتيب زماني.
١ـ تاريخ آداب اللغة العربية، محمد دياب (١٩٢١ – ١٨٥٢) در دو جلد.
٢ – ادبيات اللغة العربية، مجموعه ا از مؤلفين، در دو جلد در بين سالهاي ١٩٠٦ و ١٩٠٩ منتشر شده است.
٣ – ادب الاسلام، صالح حمدي حماد (١٩١٣ – ١٨٦٥).
٤ – تاريخ الادب أو حياة اللغة العربية، در دو جلد، حفتي ناصف (١٩١٩ – ١٨٥٦).
٥ – تاريخ آداب اللغة العربية في العصر العباسي، احمد عمر الاسكندري، (١٩٣٨ – ١٨٧٥).
٦ – تاريخ آداب اللغة العربية، در ٤ جلد، جرجي زيدان (١٩١٤ – ١٨٦١).
٧ – تاريخ آداب العرب، در دوجلد، مصطفي صادق الرافعي (١٩٣٧ – ١٨٨١).
٨ – الوسيط في الآدب العربي و تاريخه، احمد عمر الاسكندري (١٩٣٨ – ١٨٧٥). ومصطفي العناني (وفات ١٩٤٣).
٩ – تاريخ الأدب العربي، احمد حسن زيات (١٩٦٨ – ١٨٨٥)
كتابهاي فوق الذكر به دانشگاه الازهر راه نيافت، زيرا كه اين دانشگاه به روش سنّتي تدريس ادبيات يعني تدريس متون وشرح متون پايبند بود. دانشگاه جديد مصر در سال ١٩٠٨ افتتاح شد، خاورشناساني مانند اگناتسبو جويدي (١٩٣٥ – ١٨٤٤) وكارلو نللينو (١٩٣٨ – ١٧٢) جهت تدريس فرهنگ اسلامي و ادبيات عرب به اين دانشگاه دعوت شده اند. در اين دانشگاه يك دانشجوي نابينا بنام طه حسين بروز كرد، سپس جهت ادامه تحصيل به فرانسه رفت، و پس از باگشت به تدريس تاريخ ادبيات به سبك نوين پرداخت، دروس او تحت عنوان: “من تاريخ الادب العربي” منتشر شد.
در آغاز مباحث منتشر شده از طه حسين مانند بحث وي در باره ابو العلاء معري كاملا تحت تأثير برنامه هاي نقدي غربي بوده است، وخودرا همانند يك دانشمندي در آزمايشگاه شمي مي داند، و تحليلهاي خودرا همسان تجزيه و تركيب مواد شيمائي قلمداد مي كند. ولي رفته رفته به اين مسأله پي برد كه تجزيه و تحليلهاي علمي خشك قابل انطباق با مباحث ادبي نيست، و شخصيت تاريخ ادبيات نويس و ذوق او در مباحث دخيل است ولي نبايد بحث را تحت پوشش ذوقي قرار دهد. بعبارت ديگر تاريخ ادبيات نبايد علم خالص باشد، همچنين نبايد هنر ذوقي خالص گردد.
نظرات طه حسين نسبت به تاريخ ادبيات به نكات ذيل خلاصه مي شوند:
١ـ بين “ادبيات” و “تاريخ ادبيات” تفاوت دارد، هريك از اين دو ابزار خاص خودرا مي طلبند.
٢ – تاريخ ادبيات بايد به سبك اروپائيها تدريس شود.
٣ – روش هاي تدريس ادبيات در مدارس و دانشگاههاي عربي اشتباه است زيرا كه بين ادبيات و تاريخ ادبيات خلط مبحث شده است.
سپس تاريخ ادبيات را از تاريخ فرهنگ جدا ساخته، و ادبيات محدود به شعر و نثر فني دانسته است.
بنظر وي نويسنده تاريخ ادبيات بايد شرايط ذيل را داشته باشد:
١ـ داراي ذوق ادبي سرشار.
٢ – داراي اندوخته بزرگر علوم ادبي.
٣ – داراي تجربه عتدّي در فهم متون و تجزيه و تحليل آنها سپس مشكلاتي كه در مقابل نگارش تاريخ ادبيات عرب به معناي واقعي آن قرار دارد به شرح ذيل مي داند:
١ـ انبوه متون ادبي قديم كه نه تحقيق و نه تفسير بل حتي كشف هم نشده است.
٢ – تاكنون براي زبان عربي زبانشناسي تدوين نشده است.
٣ – تاريخ سياسي جهان عرب تاكنون به گونه اي تحقيقي نوشته نشده است.
وتا اين مقدمات فراهم نگردد نگارش تاريخ ادبيات عرب به آن گونه كه مستحق اين نام باشد ميسور نيست.
نسبت به روش تدوين تاريخ ادبيات عرب مؤلفات بر دوگونه اند:
گروهي تاريخ ادبيات را به اساس عصور سياسي يعني جاهلي، اسلامي، اموي، عباسي، فترت – نهضت – ومعاصر نوشته اند.
گروه ديگري اين تقسيم بندي را رد كرده و آنرا زاييده فهم ناقص اروپائيان از جريانات ادبي عربي دانستند، و ادبيات را براساس پيشرفت موضوعات ادبيات زبان – كتابت – شعر – دواوين شعر – نحو و صرف – علوم بلاغي – سيمنار – وانشاء نگاشتند.
مصطفي صادق الرافعي از مداقعين سرسخت گروه دوم است. شوقي ضيف از پيروان نوع اول كه در كتاب تاريخ ادبيات عرب خود پيشرفته ترين تاليف را در اين زمينه ارائه داد. در جلد اول اين اثر روش خودرا چنين بيان نموده است: اين اثر بر دو استوار است، يكي دنبال كردن تاريخ ادبيات بمعناي خاص آن يعني شعر و نثر فني است، و از تاريخ علوم عقلي و فكري خودداري مي كنيم.
دوم استفاده از روش هاي نوين در بررسي ادبيات.
ناگفته نماند شوقي ضيف در كتاب خود عصر عباسي را از سال (١٣٢) يعني سقوط دولت عباسيان تاسال (٢٣٤هـ) يعني دخول آل بويه به بغداد محدود مي داند، و پس از آن “عصر دول و امارات” شرو مي شود كه در آن ادبيات عرب پايتخت ها و مراكز مختلفي را يافته و ادبيات عرب را در ايران و اندلس و شمال آفريقا و جزيرة العرب و شام و … به صورت جداگانه بررسي مي نمايد.
تاريخ‌ نگارش­هاي عربي/فؤاد سزگين؛ ترجمه، تدوين و آماده سازي مؤسسة نشر فهرستگان، به اهتمام خانة كتاب. ـ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 1380. ج.[4 جلد تاكنون]
چهار قرن اول اسلامي عصر تأسيس و اعتلای فرهنگ اسلامي است؛ فرهنگي كه وجه بارز آن در آثار مكتوب جلوه­گر است. كتاب‌شناسي مفصّل توصيفي و توضيحي اين چهار قرن كه به همـّت فؤاد سزگين به زبان آلماني در 14 مجلّد فراهم آمده، بي‌ترديد از منابع معتبر تحقيقي است و شايسته بود كه به زبان فارسي هم برگردانده شود.
مؤلف در اين اثر عمدتاً به بازسازي تاريخ ادبيات عربي، تأليف كارل بروكلمان، بر اساس منابعي كه با آن‌ها آشنايي نداشته، دست يازيده است.
سزگين كتاب خود را بر اساس موضوع و در هر موضوع به ترتيب سال وفات مؤلفان تنظيم كرده است. البته كار او محدود به مؤلّفاني است كه پيش از سال 430 هـ. زيسته‌اند. وي در هر موضوع ابتدا مقدمه‌اي در پيشینۀ تحقيقات غربي و شرقي در آن­باره به دست مي‌دهد و در موضوعاتي كه مستقيماً به تاريخ علوم ارتباط دارد، فصلي را با عنوان منابع مي‌آورد و در آن، منابع هر علم را پيش از آن كه وارد فرهنگ اسلامي شود به تفصيل بحث مي‌گذارد.
تاكنون ترجمۀ نه مجلّد از اين اثر سترگ انجام پذيرفته كه چهار مجلّد آن منتشر شده است. موضوعات نه مجلّد مذكور بدين قرار است:
ج1: علوم قرآني « شامل قرائات و تفسير»، حديث، تاريخ، فقه، عقايد، تصو‌ّف؛
ج2: شعر؛
ج3: پزشكي ـ داروسازي، جانورشناسي ـ دامپزشكي؛
ج4: كيميا ـ شيمي گياه شناسي ـ كشاورزي؛
ج5: رياضيات؛
ج6: نجوم؛
ج7: احكام نجوم؛
ج8: فرهنگ نگاري؛
ج9: دستور زبان.
درخور ذكر است كه كتاب‌شناسي منابع مورد استفادة مؤلف در هر مجلّد و اختصارات كتابخانه‌ها و فهرست‌ها و نمايه‌هاي كتاب‌ها، مؤلفان؛ مصحـّحان و … به صورت درهمكرد در مجلّد مستقلّي به زبان آلماني منتشر شده است كه مؤسّسۀ نشر فهرستگان به عنوان مجلّد دهم ارائه خواهد كرد.
ترجمة كتاب با دقـّت و صحـّت و رعايت امانت از زبان اصلي (آلماني) صورت پذيرفته، اصطلاحات، به درستي، به فارسي (و عربي)‌درآمده و در ويراستاري كتاب، كه مترجمان مختلف داشته نيز، يكدستي و هماهنگي اعمال شده، دقّت در ضبط صحيح و دقيق اعلام اشخاص و اسامي كتب رعايت شده است. آرايش مطالب در حروف­نگاري و صفحه‌آرايي (تنوع حروف، شيوة چيدن عددها، عنوان­بندي‌ها، شماره‌هاي پياپي براي نام‌هاي مؤلفان اصلي و كتاب‌ها)‌ به نيكويي و زيبايي انجام شده، موجبات تسهيل و تسريع در بازيابي مطالب را فراهم آورده است.
برنامه‌ريزي، سرپرستي و هماهنگي اجراي اين طرح عظيم و عرضة اين اثر سترگ كه توليد آن به مهارت‌هاي بسيار نياز داشته، ستودني است.

هنرور: یک نظر انتقادی:
سید محسن موسوی قهدریجانی
سزگین کتابشناس نامدار معاصر در تاریخ نگارش های عربی ، آنجا که به منابع حدیثی در عصر عباسی می‌رسد، در مدخل محمد بن عمر بن عبدالعزیز ابوعمرو کشی در معرفی اثر وی تحت عنوان «معرفة اخبار الرجال» پس از اشاره به نسخه کتابخانه امام جمعه آورده است:
« فقط گزیده‌ای از آن از مؤلفی ناشناخته به‌دست آمده و به کوشش سید احمد حسینی در نجف (بی‌تا)(1964م) منتشر شده‌است.» (ترجمه نشر فهرستگان،ج1، ص 274)
[تاریخ التراث العربی، المجلد الأول، الجزء الأول، ترجمة محمود فهمی حجازی، ص 368: «ویوجد مختارات من کتاب معرفة اخبار الرجال لایعرف من أعدها ونشرها السید أحمد الحسینی فی النجف بدون تاریخ (یحتمل: 1964 م؟)»]
نمونه‌های متعددی از نادیده گرفتن میراث مکتوب شیعه و غرض ورزی با مشاهیری همچون شیخ طوسی را می‌توان در آثار کسانی همچون بروکلمان و سزگین مشاهده نمود

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

اشتراک در: نظرات پیام (Atom)