تفسیر علمی قرآن، کارکردی برای دین ندارد
|
تفسیر علمی قرآن، کارکردی برای دین ندارد
«دکتر غلام‌حسین ابراهیمی دینانی» درباره «روش تفسیر علمی قرآن» ضمن بیان مطلب فوق گفت: «در ایران کسانی چون «مهندس بازرگان»، «ابوالعلای مودودی» در پاکستان و «طنطاوی» در مصر، می‌کوشیدند تا با استخدام معارف علمی به تفسیر قرآن بپردازند؛ به طور مثال با اینکه «مهندس بازرگان» فردی بسیار دین‌دار بود ولی دیدگاه نظری او دچار لغزش بود. او می‌کوشید تا با اصل بقای انرژی و قوانین ترمودینامیک، آموزه‌های دینی را تبیین کند، این روش مواجهه با قرآن، کارکردی برای دین نداشته و تنها با ورود قوانین علمی متغیر و عصری به دین، آن را مخدوش می‌سازد.»
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران درباره این که، آیا تصور امکان برقراری نوعی رابطه میان علم و قرآن؛ مبنی بر مشارکت دین در جهت‌گیری‌های علمی وجود دارد یا نه؟، با ذکر ضرورت گسترش معنویت و دیانت در نزد انسان‌ها، بر آزادی علم تأکید کرد و گفت: «علم باید راه فعلی خود را ادامه دهد؛ زیراکه تجربه اتحاد جماهیر شوروی در جهت‌دهی علم با ایدئولوژی مارکسیسم در معرض دید ما است، راهی که در نهایت به نابودی علم در روسیه انجامید.»
وی در پایان اظهار داشت: «نه تنها باید علم را آزاد گذاشت؛ بلکه باید با آثار اخلاقی و ایمانی ناشی از معنویت و دیانت، مسیر پیشرفت‌های علمی را آسیب‌زدایی و هموار کرد.»
1. نگرش پوزیتیویستی به قرآن کریم تنها در دوره ی یکم از سه دوره ی فعالیت علمی و فرهنگی مرحوم بازرگتن -قدس الله سره- تحت تاثیر مرحوم دکتر شهاب پور جلوه ی ویژه ای دارد، در دوره ی دوم در بحث های اعتقادی و ایدئولوژیکش بیشتر الهامبخش پاره ای نظریات کلامی و اعتقادی است که متکی به دلایل مذکور نیستند و حد اکثر نقش مؤید را بازی می کنند، اما سرانجام در دوره ی سوم از زندگانی علمی ایشان است که عمده ی فعالیت هایشان بر قرآن کریم متمرکز است که در این دوره خود ایشان با پوزیتیویزم قرآنی به شدت مخالف است و شیوه ی ابتکاری خودش را به کار می برد که نه تفسیر ترتیبی و نه تفسیر موضوعی است ، بلکه روش ثالثی است که نظر به ترتیب نزول قرآن کریم و رعایت آن ترتیب را دارد و به شیوه ی "تفسیر تدبری قرآن کریم" شهرت یافته است و اول بار توسط آن بزرگوار در قالب کتاب "پابه پای وحی" که 2 مجلدش را دفتر نشر فرهنگ اسلامی بعد از فوت ایشان چاپ کرد-تا جایی که در خاطر دارم- نمونه هایی ارائه شده است. این شیوه ی ایشان را مرحوم پروفسور شیخ محمدجواد فلاطوری-قدس الله نفسه- طی مقاله ی مفصلی تحلیل و بررسی نمود و متأسفانه موازنات سیاسی آن روزها مانع از هرگونه اشتهار آن شد و ....
2. تفسیر پوزیتیویستی قرآن را در درجه ی اول باید در تفسیر جوهری طنطاوی و سرسیداحمدخان و نیز هرازگاه در تفسیر مرحوم طالقانی قدس سره باز جست و نه در کار بازرگان که تنها در دوره ی خاصی از این دید می نگریست. نیز در پژوهش هایی که در باب اعجاز قرآن کریم هنوز مخاطبان زیادی را به این دیدگاه می گروانند.
3. نقد جامع و کامل این روش را با ادله ی دقیق تر و عمیق تر و تطبیق بر نمونه ها و گزینه های واقعی ار، آقای خرمشاهی در مجموعه ی "
قرآن پژوهی (نه دانشنامه ی قرآن پژوهی( سال ها قبل از آقای دینانی ارائه نموده است و خلاصه اش در کتاب تفسیر و مفسرانش نیز هست و در اینترنت هم به چشمم خورده و لینکش را بیابم می گذارم.
4. مطلب آقای دینانی به هر دلیلی از دلایل، هم سست است و هم ناقص، و احیانا و به احتمال 90 درصد با شناختی که به عنوان شاگرد چندین ساله از ایشان دارم، حاصل گزارش ضعیف و ضعف اطلاعات گزارشگر است و بعید است که مطلب ایشان اینقدر سطحی شود و بدون اینکه یک مقدماتی در باب نسبت علم و دین کلا، فهم نصوص و ابزارها کلا، روش ها و تاریخچه ای مختصر و تحریر محل نزاع و تعریف اصطلاحات و تحدید "دین" و "علم" ایشان شروع کنند. و شیوه و بیانشان هم بر این مستقر است که بعد یک سلسله سوال مسلسل و متوالی و متفاوت مطرح کنند و هم اهمیت را نشان دهند و هم امکان ها را. والله اعلم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر