1
.... یک. در کتابنامه جست و جوی کتابی می کردم و چشمم به همان چاپ معلقات سبع[i] افتاد که در سالیان دور این اشعار را قدم زنان در پارک، شب ها به حافظه می سپردم و خلاصه دوستش داشتم و مورد انس و الفتم بود
خودم عادت دارم که هر مطلبی را از دهن استاد تحویل گرفته ام درجا به دنبالش به تکاپو بیفتم و تا خوانده و دانسته نگردد در اینکه درس را اصلا استفاده کرده ام یا خیر، مردد بمانم. گفتم شاید برخی دوستان درس آیة الله مددی دامت ایامه هم بنابرین علاقه به تهیه و خواندنش داشته باشند، چون در درس خارج اصول فقه مورخه ی 88-7-18به مناسبتی هم سخن از معلقات به میان آورده بودند و هم اشاره به نظریه ی نقادانه ی مرحوم دکتر طه حسین رحمة الله علیه نموده و ظاهراً هم رای ایشان را پسندیده بودند. ترجمه و چاپ هم همانی بود که دوست داشتم به دوستان توصیه کنم. خلاصه به اشتراکش نهادم.
2
دوست بزرگوار، آقای دکتر سیفی که علاقمند به زبان شناسی و واژه دانی قرآن کریمند، ثانیه ای بعد همراه با یادداشتی به بازنشر مطلب پرداختند:
|
|
|
3
ثانیه هایی بعد نظرم را کمی بی دقت و شتاب زده و شاید شگفت زده از سرعت بازنشر، در ذیل مطلب ایشان یادداشت نهادم:
comments on this item shared by you
5
وهمزمان ایمیلی حاوی یک پرسش ایشان به دستم رسید و اینها را حمل بر علاقه ی بسیارشان یافتم و با حودم گفتم که...
6
....چرا حوصله نکنم و در این مقوله ی ارجمند، مقاله ای سودمند سرهمبندی نکنم؟
- چون حالم مساعد نیست، از این کار با تنگنای وقت و مجال و دوری از یادداشت هایم نمی گویم عاجزم، اما تنبلی ام موجه است. لکن ما لا یدرک کله لا یترک کله. عذر تقصیر ان شاء الله پذیرفته باشد اگر صرفا چند پیوند و نام آن هم بی تتبع و تحقیق یادداشت می نهم:
مرحوم طه حسین اساسا این اشعار را منحول می داند
(۱۴ نوامبر ۱۸۸۹ - ۲۸ اکتبر ۱۹۷۳)
في الشعر الجاهلي pdf
تاریخ ادبیات عرب مرحوم د. شوقی ضیف قدس الله نفسه:
تاريخ الأدب العربي ، العصر الجاهلي ، الدكتور شوقي ضيف.pdf
جلد دوم از شاهکار ده جلدی تاریخ ادبیات عرب شادروان د. شوقی ضیف که کتاب درسی مقبول و معمول در رشته ی ادبیات عرب است و برای دوستانی که مطالعات قرآنی می نمودند و بحث زبان شناسی قرآن می نمودند، شیر می شود. عصر اسلامی شامل مخضرمین هم هست و بحث هایی که دوستمان در نوت خود اشاره نمودند، بی مطالعه ی هر دو جلد کاملا دریافت نمی شوند
"ضیف در دهم مارس ۲۰۰۵م در نود و پنجمین سال از زندگانی خویش دنیا را در حالی وداع گفت که حدود پنجاه اثر جدی در حوزه های مختلف از تاریخ ادبیات گرفته تا مباحث گوناگون نقد ادبی و بلاغت و دستور زبان و تحقیق وتصحیح متون و فرهنگ عامه و... به نگارش در آورده بود. ضیف در مجامع علمی ما نیز شخصیت شناخته شده ای است و آثار متعددی از وی در ایران ترجمه و منتشر شده است. آخرین اثر تحقیقی این استاد مصری که به فارسی برگردان شده کتابی است به نام « تاریخ و تطور علوم بلاغت » این کتاب جدی ترین و گسترده ترین پژوهشی است که در حوزه پیشینه دانش بلاغت در دنیای اسلام صورت گرفته است. بخش عمده ای از کتاب به آثار و دیدگاههای بلاغت نگاران ایرانی و بزرگانی چون عبدالقاهر جرجانی اختصاص یافته که نظریات آنها در نزد منتقدان و نظریه پردازان روزگار ما نیز سخت محل اعتناست. انتشارات دانشگاهی « سمت » این کتاب را در اوایل سال ۱۳۸۴ با ترجمه نویسنده این یادداشت روانه بازار نشر کرد. ( یادداشت محمد رضا ترکی)
و اما باز هم در تاریخ ادبیات عرب سخنان قابل توجهی هست:
روحانی مجهول القدری با احساسات بسیار رقیق و در عین حال تعصبات عمیق که دشمن خونی طه حسین بود و کارهای او را مقدمات تبلیغ تحریف قرآن می دانست و امروزه متأسفانه از یادها رفته و حقیر دو سه کتابش را ترجمه کرده ام، در اثبات اصالت و واقعیت این اشعار به تفصیل تام در اینجا سخن گفته:
تاريخ آداب العرب - مصطفى صادق الرافعى
دو منبع ذیل قدیمی شده اند ولی اولی خیلی فشرده و پر مطلب و دومی خیلی جزوه ای و خوشخوان است-و متاسفانه هنوز در برخی دانشکده ها کتاب درسی:
4.
تاريخ الآداب العربية لويس شيخو
تاريخ الأدب العربي لأحمد حسن الزيات
تکنگاری:
تحميل في الشعر الجاهلي رؤية نقدية
تحميل كتاب الانتماء في الشعر الجاهلي \ د.فاروق اسليم
يحي الجبوري ، الشعر الجاهلي خصائصه وفنونه
ناصر الدين الأسد ، مصادر الشعر الجاهلي
دیوان های اشعار جاهلی و مخضرمین را اینجا به نحو کامل دریافت کنید، که سه دسته برایشان قرار داده ام:
ديوان الخنساء (شاعره ی مشهور در عصر پیامبر اسلام، پس از مخضرمین)
ديوان النابغة الذبياني (جاهلی- اختلاف است که معلقه ی او را هم جزو معلقات بدانند یا نه. شعرهای ایشان و زهیر به نحو شگفت آوری سرشار از معانی حکمی و فرزانگی ها و خردورزی هاست، والله العالم)
ديوان امرؤ القيس (که یقینا مشهورترین شاعر جاهلی است و معلقه ی شهیر "قفا نبک" اولین از معلقات است و آقای حجت هاشمی دستور می دادند که همه از برش کنیم و تجزیه و ترکیب و مفرداتش را بدانیم! کتاب "یاد یار" این کمترین را اگر دیده باشید شرح و ترجمه و تحلیل این معلقه است)
ديوان تأبط شرا (ایشان از "صعالیک" است که دسته ای شبه "رابین هود" و "عیار" بودند که به دور از قبایل و تنها می زیستند و در عین راهزنی فتوت و کرم خاص خود را قائل بودند و شعرشان نکات جالبی هم احیانا دارد، اما کمتر مورد پسند ذائقه ی ایرانی است تا جایی که من دیده ام، علی ای حال توصیه نمی کنم که با دواوین این گروه خسته شوید، بلکه همان میزان که در مجانی و امثال آن نقل شده کاملا کفایت دارد: ترجمه المجاني الحديثه (جلد 1 و 2 را شما استفاده کنید)
ديوان حاتم الطائي (آنقدر تاریخ و تخیل و اسطوره و واقع در مورد ایشان به هم آمیخته که اظهار نظر نمی توان کرد، اما ظاهرا و بدون مطالعه ی کافی اینطور یافته ام که هر چیزی به روحیات مشهور از ایشان می خورده به ایشان نسبت داده شده و روایت های جمع آورندگان مجموعه های شعری در قرون متأخر فربه تر از مجموعه های نخستین است. اشعار مذکور که بسیاری از آنها جزو امثال سائره و ضرب المثل ها قرار گرفته، برای استشهاد نحوی و استناد تفسیری نزد اهل فن واجد اعتبار نیست)
ديوان زهير بن أبي سلمى (شاعری با تفکر و تعقل فراتر از عرف و متعارف عصر خویش که حتی امیر المؤمنین علیه السلام چند مورد در نهج البلاغة به شعر وی استناد و استشهاد یا علی الاقل نقل قول دارد و وی اشهر از آن است که توضیح بخواهد)
ديوان طرفة بن العبد (پیش کسوت شعر عاشقانه ی عربی، منتهی نه آن شعر عاشقانه ای که در دوران کمال شعر عربی در عصر عباسی می یابیم، بلکه ...بخوانید خودتان و ببینید چه نتیجه ای می گیرید)
ديوان عروة بن الورد والسموأل (از صعالیکند بنا بر اقوی، خصائصی هم دارند. بیشتر از حیث تاریخ ادبیات و از حیث عناصر اجتماعی که در شعرشان حاکی از سبک زندگی و فرهنگ حاکم است مهمند، تا از نظر ادبی، اما اگر جان سالم از نقادی های مدرن طه حسین و پیروان غربی و عربیش به در ببرند)
ديوان عنترة (هکذا+ عصبیت قومی هم انعکاس متفاوتی دارد در شعرش)
ديوان قيس بن ذريح
ديوان لبيد بن ربيعة (بنا بر اقوی از اصحاب معلقات است، یلکه به نظر این حقیر معتبرترین معلقه از حیث صحت انتساب را او دارد و...)
و اما مجموعه هایی که مصادر این اشعارند و یا حاوی آنهایند، مهمش همین هاست:
خزانة الأدب وغاية الارب
أشعار الشعراء الستة الجاهليين
الأصمعي الأصمعياتجمهرة خطب العرب
جمهرة شعراء العرب للقرشي
جواهر الأدب
زهر الآداب و ثمر الألباب للحصري
و اما از شروح:
و اما شروح مهم (که در عربی برای هر شاعری هزار گونه اش هست و هر عرب زبانی بخواهد شاعری را بشناسد، حتی غیر عرب، شرح و لغت نامه ی مورد نیازش را می یابد و در ایران احدی نمی تواند مگر با مطالعات و تحصیلات طولانی موفق به خواندن ساده ی کتابی ادبی شود متاسفانه) اصلی و عمده را این می دانند، ولو من شخصا درس که می دادم از روی خطیب تبریزی بود و متن هم چاپ منفلوطی را قرار داده بودم:
شرح المعلقات السبع-الزوزني
(که کتاب درسی استانداردش هم همین است و در مشهد خیلی ها درس می دهند و در قم هم افستش را همین تازگی برای یکی از دوستان به 600 تک تومان خریدم)
[i] امر ؤ القیس ·طرفة بن العبد -زهیر بن ابی سلمی· لبید بن ربیعة· عمر و بن کلثوم· عنترة بن شداد· حارث بن حلزه
21 May 2010
 | 
معلقات (به عربی: المُعَلَقَات) از مشهورترین نوشته‌ها و گفتاره‌های عرب در شعر فصیح است. قصائدی بسیار زیبا وپربار وپرمعنا که هر یک از آنها معنی ویژه أی در بردارد. گویندگان این قصائد به شعراء (المُعَلقات السَبعَة) ینعی «اصحاب معلقات سبعه ... By: msahonarvar Tags: literature, arabic literature Pages: 9 |
4
. با همان سرعت، پاسخ تشکرِ
Mahmood Seifi Pargoo - ممنونم .مفید بود