از پیش از تعطیلات، درگیرِ فصل‌های ششم تا نهمِ درباره‌ی عبارت ارسطو بوده‌ام. ترجمهی انگلیسی اکریل را اصل قرار دادم. به ترجمهی عربیِ اسحق بن حنین، و گاه، ترجمه‌های انگلیسی اج‌هیل و کوک نیز مراجعه می‌کردم. ترجمهی فارسی ادیب سلطانی را گذاشته بودم برای آخر کار و هنگام ضرورت. از قدیم با ترجمه‌های ادیب سلطانی و روش ترجمه‌اش مشکل داشتم. خوب، رسیدم به جایی که گیر کردم در معنایِ بخش دومِ απο τυχης ουθ οποτερ ετυχεν. از ترجمهی اکریل چیزی دستگیرم نشد. ترجمهی عربی نیز به جای بخش دوم عبارتی را برابر نهاده بود که برایم نامفهوم بود. دو ترجمهی انگلیسی دیگر هم کمکی نکردند. این بود که رفتم سراغ ادیب سلطانی. خوب، چیزی که دستگیرم نشد هیچ، یک واژه‌ی نامفهوم دیگر نیز ماند روی دستم: دوسویه‌ی کاتوره! کتاب را با عصبانیت انداختم کنار.
تمام این قصه‌ها را گفتم که بگویم با چند روز کار بر روی متون انگلیسی و حتی عربی (ترجمهی عربی بسیار دقیق است)، به این نتیجه رسیدم که مرجع اصلی‌ام باید همان ترجمهی ادیب سلطانی باشد؛ ولو این‌که برخی کلماتش را نفهمم. دیشب با این آرزو به خواب رفتم که استاد متافیزیک (یا به قول خودش متاگیتیک) را هم ترجمه کند!
پی‌نوشتِ نخست: این جملات ادیب سلطانی در پیشگفتار منطق ارسطو بسیار به من چسبید:
«همچنین ما برآنیم که ترجمهی دقیق خودبخود زیبا است؛ از این رو کوشش افزونه‌ای برای «زیباسازی» جمله‌های ارسطو انجام نگرفته است: هیچ چیز رایگان نیست: یک ترجمهی «زیبا» توانستنی است ناگزیر شود بهایی برای زیبایی خود بپردازد و توانستنی است ناچار شود مبلغ آن را از حساب دقّت خود برداشت کند.» (منطق ارسطو، [XVII])
پی‌نوشت دوم: محض اطلاع، اکریل در ترجمهی این تعبیر آورده است: by chance or as chance has it، کوک: by chance or fortuitously، اج‌هیل پدرآمرزیده هم به جای کل عبارت گذاشته است: fortuitously. در ترجمهی اسحق هم آمده: بالاتفاق أو بأحد الأمرین اللذَین لایخلو الشیء منهما، أیهما کان.
پی‌نوشت آخر: از غیبت یک‌ساله هم پوزش می‌طلبم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر